Η Κρήτη όπως τη ζούμε

CRETAZINE

© 2012 CRETAZINE,
Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

Το σύνολο του περιεχομένου του CRETAZINE διατίθεται στους επισκέπτες αυστηρά για προσωπική χρήση.
Απαγορεύεται η χρήση ή επανεκπομπή του, σε οποιοδήποτε μέσο, μετά ή άνευ επεξεργασίας, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη.

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

  • Ο δρόμος για το σταθμό περνάει απο ένα όμορφο ερημικό τοπίοΟ δρόμος για το σταθμό περνάει απο ένα όμορφο ερημικό τοπίο© cretazine
  • Η θέα απο το σταθμό του Φινοκαλιά στις ακτές του ΜεραμπέλλουΗ θέα απο το σταθμό του Φινοκαλιά στις ακτές του Μεραμπέλλου© cretazine
  • Αυτές οι περίεργες "κεραίες" παγιδεύουν μικρά σωματίδια της ατμόσφαιρας και τις στέλνουν για ανάλυσηΑυτές οι περίεργες "κεραίες" παγιδεύουν μικρά σωματίδια της ατμόσφαιρας και τις στέλνουν για ανάλυση© cretazine
  • Το δωμάτιο με τους μετρητές αέριων ρύπωνΤο δωμάτιο με τους μετρητές αέριων ρύπων© cretazine
  • Το δωμάτιο με όργανα για την καταγραφή χημικών και φυσικών ιδιοτήτων των αερολυμάτωνΤο δωμάτιο με όργανα για την καταγραφή χημικών και φυσικών ιδιοτήτων των αερολυμάτων© cretazine
  • Καλως ορίσατε σε έναν απο τους 15 υπερ-σταθμούς της Ευρώπης!Καλως ορίσατε σε έναν απο τους 15 υπερ-σταθμούς της Ευρώπης!© cretazine
  • Τα πετρόχτιστα σπιτάκια του ΚουδουμάλοΤα πετρόχτιστα σπιτάκια του Κουδουμάλο© cretazine
  • Το καλντερίμι μας οδηγεί στο παλιό σχολείο που παραχωρήθηκε στο σταθμόΤο καλντερίμι μας οδηγεί στο παλιό σχολείο που παραχωρήθηκε στο σταθμό© cretazine
  • Το παλιό σχολείο του ΦινοκαλιάΤο παλιό σχολείο του Φινοκαλιά© cretazine
  • © cretazine
  • Προσεχώς: επιστημονικό εκπαιδευτικό κέντρο!Προσεχώς: επιστημονικό εκπαιδευτικό κέντρο!© cretazine
  • Το σχεδόν έρημο χωριό του ΦινοκαλιάΤο σχεδόν έρημο χωριό του Φινοκαλιά© cretazine
  • Όμορφα πέτρινα σπιτάκια ξετρυπώνουν σε κάθε στροφή του ΦινοκαλιάΌμορφα πέτρινα σπιτάκια ξετρυπώνουν σε κάθε στροφή του Φινοκαλιά© cretazine
  • © cretazine
  • © cretazine

Ξενάγηση στο Σταθμό του Φινοκαλιά (με αφορμή ένα ρακοκάζανο!)

Η επαρχία του Μεραμπέλλου είναι μια από τις πιο όμορφες περιοχές του Λασιθίου, ένα μέρος που φιλοξενεί πληθώρα μνημείων, μοναστήρια, παραδοσιακούς οικισμούς και ανέγγιχτη κρητική φύση. Τα τελευταία 22 χρόνια φιλοξενεί και σύγχρονες επιστημονικές δραστηριότητες που δίνουν ζωή στα απόμερα και ξεχασμένα αυτά μέρη, χωρίς να χρειάζεται να αλλοιωθεί ο παραδοσιακός τους χαρακτήρας.

Cretazine Tips

  • Από το σταθμό του Φινοκαλιά παίρνουν δεδομένα και κάποιες από τις μετεωρολογικές ιστοσελίδες που οι περισσότεροι από μας επισκεπτόμαστε καθημερινά, όπως το meteo.gr
  • Επίσης ο σταθμός συμμετέχει παρέχοντας δεδομένα σε Εθνικά, Ευρωπαϊκά και Παγκόσμια δίκτυα σταθμών όπως στο Παγκόσμιο Δίκτυο Ατμοσφαιρικών Παρατηρήσεων και στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παρακολούθησης Αερίων Θερμοκηπίου.
  • Ο Σταθμός είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννόησης (τηλ: 2810 545062 / 545162)
  • Η ονομασία «Φινοκαλιά» του οικισμού προέρχεται από την λέξη Φινοκάλα, όπως ονομάζεται στην Ανατολική Κρήτη η σκούπα (Φινοκαλίζω = σκουπίζω). Η ονομασία μας έρχεται από το Βυζάντιο (το φινοκάλιν και φινοκαλώ = σαρώνω, σκουπίζω) και πιστεύεται ότι έχει τη προέλευση του από το επαγγελματικό επώνυμο του πρώτου οικιστή του χωριού (Φινοκάλης = αυτός που έπλεκε τα φινοκάλια). Αν το τοπωνύμιο είναι η Φινοκαλιά, όπως γράφεται στις τελευταίες απογραφές, η ετυμολογία πιθανώς να προέρχεται από το μοναδικό για την περιοχή φυτό φινοκαλιά (βουρλιά).
  • Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του σταθμού: http://finokalia.chemistry.uoc.gr/
από την κατηγορία  Ρεπορταζάκια

 

 

Ρεπορτάζ: Στέλλα Μελίνα Βασιλάκη

Καθώς διασχίζουμε τις ερημικές πλαγιές του Μεραμπέλλου, τίποτα δεν μαρτυράει ότι κατευθυνόμαστε προς έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς ατμοσφαιρικών μετρήσεων της Ευρώπης και το μοναδικό σε όλη τη Ανατολική Μεσόγειο. Βέβαια, όπως μάθαμε αργότερα, η απομόνωση, ή μάλλον η «αποστείρωση» τέτοιων σταθμών από την έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα είναι αναγκαία για τη διεξαγωγή μετρήσεων.

Φτάνουμε στο Κουδουμάλο, ένα μικρό παραδοσιακό χωριό με λιγοστούς πλέον κατοίκους. Μετά από μια σύντομη βόλτα στο χωριό με τα πετρόχτιστα σπιτάκια και τις τοξωτές εισόδους, ακολουθήσαμε τους υπόλοιπους επισκέπτες και τους ερευνητές που εργάζονται στο σταθμό για μια ξενάγηση στις εγκαταστάσεις του, πριν επιστρέψουμε πίσω στη μοναδική ταβέρνα του χωριού και απολαύσουμε τους «καρπούς» του ρακοκάζανου του ταβερνιάρη!

Ο σταθμός βρίσκεται περίπου 3 χλμ από το Κουδουμάλο, στην άκρη του Ακρωτηρίου του Αφορεσμένου, ένα ιδανικά απομακρυσμένο σημείο χωρίς έντονη ανθρώπινη παρουσία. Καθώς ανεβαίνουμε προς το σταθμό, ένα επιβλητικό τοπίο ξετυλίγεται μπροστά μας, με απέραντη θέα στο κρητικό πέλαγος και στις ακτές του Λασιθίου. Τρία λυόμενα σπιτάκια, που αν εξαιρέσεις τις περίεργες κεραίες που ορθώνονται προς τον ουρανό άνετα μπορείς να μπερδέψεις για αυτοσχέδια κατασκευή βοσκού, στην πραγματικότητα αποτελούν τις εγκαταστάσεις ενός από τους 15 υπερ-σταθμούς στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση για ατμοσφαιρικές μετρήσεις. Χάρη στην προνομιακή του θέση, ο σταθμός μπορεί να διεξάγει ατμοσφαιρικές μετρήσεις ακριβείας για τις έρευνες που πραγματοποιούνται πάνω στην ποιότητα της ατμόσφαιρας, την κλιματική αλλαγή, την όξινη βροχή, τα θερμοκηπικά αέρια, το όζον, τα βαρέα μέταλλα και τις επιδράσεις που έχουν όλα αυτά πάνω στην ανθρώπινη υγεία και στα οικοσυστήματα. 

Γιατί όμως χρειαζόμαστε όλες αυτές τις μετρήσεις; Διότι, πολύ απλά, η ζωή μας πάνω στη γη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σύσταση της ατμόσφαιρας. Και όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, η οποία παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες λόγω της σύζευξης θάλασσας, ατμόσφαιρας και βλάστησης, πλέον ξέρουμε ότι αποτελεί ένα σταυροδρόμι, όχι μόνο για τους πολιτισμούς των γειτονικών Ηπείρων, αλλά και για τους ρύπους που εκπέμπουν. Αυτό βέβαια δεν είναι καλά νέα, καθώς έχουμε λίγη επιρροή και έλεγχο πάνω στις περιβαλλοντικές πολιτικές και δραστηριότητες σε άλλες χώρες, κάποιες από τις οποίες βρίσκονται αρκετά μακριά (όπως η Κίνα). Αυτά τα δεδομένα επιπλέον τονίζουν την ανάγκη υιοθέτησης περιβαλλοντικών μέτρων σε παγκόσμιο επίπεδο.

H ποιότητα της ατμόσφαιρας επηρεάζει και το θαλάσσιο οικοσύστημα της Μεσογείου, όπου παρατηρείται έλλειψη των θρεπτικών συστατικών που είναι απαραίτητα για την παραγωγή φυτοπλαγκτού. Αυτό οφείλεται σε έλλειψη επαρκών ποσοτήτων φωσφόρου μιας και το άζωτο, που είναι επίσης κύριο  θρεπτικό συστατικό, βρίσκεται στη θάλασσα σχεδόν πάντα  σε πλεόνασμα σχετικά με το φώσφορο λόγω των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (λιπάσματα, αυτοκίνητα). Από την άλλη βέβαια, παρατηρείται και μια βελτίωση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας με μείωση των επιπέδων των οξειδίων του αζώτου, του διοξείδιο του θείου και του θειικού οξέος (κύριο συστατικό για την δημιουργία της όξινης βροχής)  που –ειρωνικώς- οφείλεται στη μείωση των εκπομπών λόγω οικονομικής κρίσης. Ακούμε τους επιστήμονες να μας μιλάνε για όλα αυτά, και όταν βγαίνουμε από τα σπιτάκια του σταθμού βλέπουμε τον καθαρό και καταγάλανο ουρανό της Ανατολικής Κρήτης με άλλο μάτι, κάπως υποψιασμένο!

finokalia13.jpg

Πίσω στο Κουδουμάλο, η ξενάγηση συνεχίζεται σε ένα παλιό σχολείο, το οποίο παραχώρησε ο Δήμος Αγ. Νικολάου στο σταθμό για να στεγάσει ένα επιστημονικό εκπαιδευτικό κέντρο και καταλύματα για τους επισκέπτες. Η διαδρομή ως το σχολείο είναι από μόνη της μια διδακτική και ευχάριστη εμπειρία: ένα παλιό καλντερίμι που ξεκινάει από το χωριό Κουδουμάλο και περνάει ανάμεσα από φασκόμηλα, ελιόδεντρα και παλιές πετρόχτιστες στέρνες μας εισάγει στο ιδιαίτερο περιβάλλον της περιοχής που φιλοξενεί τις επιστημονικές δραστηριότητες του σταθμού. Το σχολείο βρίσκεται κάπου στη μέση της διαδρομής, πριν το καλντερίμι μας βγάλει στο πλέον σχεδόν έρημο χωριό των 7 κατοίκων του Φινοκαλιά.

Με αυτή την κίνηση, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο Δήμος Αγ. Νικολάου κάνουν ένα ακόμα σημαντικό βήμα για να φέρουν την επιστήμη κοντά στην κοινωνία και συμβάλουν στη διάχυση γνώσης που αφορά το ευρύτερο κοινό καλό. Η περίπτωση του σταθμού του Φινοκαλιά άλλωστε μας δείχνει πως η σύγχρονη ανθρώπινη δραστηριότητα και οι επιταγές της επιστημονικής προόδου δεν είναι απαραίτητα ασύμβατες με τις αρχές της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι επιστήμονες που εργάζονται στην περιοχή δέχονται συχνά επισκέπτες από άλλα επιστημονικά κέντρα της Ευρώπης και έχουν αναπτύξει σχέσεις με τους λιγοστούς κατοίκους των γειτονικών χωριών, και κυρίως με την οικογένεια της κας Φρειδερίκης που έχει την ταβέρνα στο Κουδουμάλο. Και όπως και εμείς συμμετείχαμε στις ξεναγήσεις και στις ομιλίες του σταθμού, έτσι και ο σταθμός συμμετείχε στο ρακοκάζανο τους, χαρίζοντας μας μια μοναδική εμπειρία που συνδύαζε επιστημονική και αγροτική παραγωγή και…ρακοποσία!


**Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον Γιώργο Κουβαράκη και τους συνεργάτες του που μας ξενάγησαν στο σταθμό του Φινοκαλιά και τον επιστημονικό υπεύθυνο του Σταθμού, Νικόλαο Μιχαλόπουλο, για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε στην ομιλία του στο Επιμελητήριο Αγ. Νικολάου το Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2015 με τίτλο «Μεσόγειος: Σταυροδρόμι Πολιτισμών και Ρύπανσης. 22 χρόνια περιβαλλοντικές παρατηρήσεις στο Φινοκαλιά Λασιθίου».